عایق چیست؟ همه چیز در مورد عایق و انواع آن
عایق مانعی در برابر عبور جرم و انرژی است. عایق، مانع یا بازدارنده انواع مختلفی دارد که خاصیت همه آنها نارسانا بودن و ممانعت از ورود و خروج حرارت، صوت و رطوبت است.
مواد پوششی با اهداف متفاوت برای مصارف گوناگون صنعتی، ساختمان سازی، خودروسازی و… استفاده می شوند. هدف اصلی به کار بردن بازدارنده، جلوگیری از اتلاف انرژی است. اما گاهی اوقات برای مقابله با نفوذ رطوبت، صدا و یا در امان ماندن از خطرات مواد شیمیایی کاربرد دارند.
تاریخچه استفاده از عایق
در طول تاریخ انسان همواره از پوشش های مختلفی برای محافظت در برابر سرما، گرما و… استفاده نموده؛ مانند خاک، سنگ و چوب. اما چیزی که اولین بار به عنوان عایق به کار برده است، پنبه نسوز یا آزبست بود که توسط رومیان و یونانیان کشف شد. چوب پنبه نیز به عنوان مانع حرارتی برای پوشش دهی سقف توسط رومیان کاربرد داشت. اولین ساکنان اسپانیا توسط پوست درخت بلوط خانه های خود را عایق کاری نموده اند.
ایرانیان از دیرباز مخلوط خاک رس و کاه را برای خانه ها استفاده می کردند. پوشش کاه و خاک رس موجب می شود در زمستان هوای داخل ساختمان گرم و تابستان خنک باشد.
در ابتدای انقلاب صنعتی قرن 19 پوشش های حرارتی پتویی تولید شد که از جنس گیاه دریایی و کاغذ کرافت بود.
برای اولین بار در آمریکا در سال 1897 دانشمندی به نام هال پشم معدنی را برای پوشش دهی لوله ها کشف و تولید کرد.
امروزه مواد بیشتر و متفاوت تری به عنوان عایق وجود دارد که با روش های نوین و تجهیزات پیشرفته روی سطوح اِعمال می شوند.
کاربرد
بیشترین کاربرد استفاده از بازدارنده را در ساختمان سازی می بینیم. به طور کلی پوشش ها عبارتند از عایق رطوبتی، صوتی و حرارتی. از میان این پوشش ها موانع حرارتی بیشترین کاربرد را برای ساختمان ها دارند. سالانه هزینه های هنگفتی برای سیستم های گرمایشی و سرمایشی صرف می شود که با عایق بندی مناسب میتوان این هزینه ها را تا حد زیادی کاهش داد.
عایق رطوبتی نیز ایده آلِ مناطق مرطوب و پُرباران است. از این بازدارنده ها برای پوشش استخرها، سقف ساختمان، لوله های سیال و مخزن مایعات استفاده می شود.
اگر از سر و صدای فضای بیرون رنج می برید عایق صدا می تواند آرامش را در محیط خانه و محل کار شما برقرار کند. نصب این بازدارنده موجب میشود هیچ صدایی از بیرون به داخل ساختمان نفوذ نکند و صدای داخل ساختمان نیز به بیرون راهی نداشته باشد.
بازدارنده حرارتی علاوه بر پوشش دهی ساختمان در بدنه خودروها، لوله ها و برخی تجهیزات صنعتی کاربرد دارد. این پوشش از اتلاف انرژی جلوگیری کرده و به حفظ حرارت یا سرمای مورد نیاز تجهیزات کمک می کند.
به همه این اقدامات و اِعمال پوشش میان فضای داخل و بیرون ساختمان، عایقکاری یا عایق بندی گفته می شود. ماده ای که برای عایق کاری به کار می رود با توجه به کاربرد آن متفاوت است. در ادامه به معرفی برخی از مواد پوششی می پردازیم.
انواع مواد عایق
بازدارنده ها با توجه به عملکرد به صورت بلوکی، لحافی، تخته ای، انعکاسی و پانل سازه ای ساخته می شوند. هر کدام از این پوشش ها متشکل از مواد مختلفی هستند که عبارتند از:
پشم شیشه: از پُرکاربردترین مواد عایق بندی پشم شیشه است که به آن فایبرگلاس نیز می گویند. این ماده از سنگ آهک، شیشه بازیافتی و ماسه ساخته شده و در پوشش های لحافی یا انواع دیگر عرضه می شود.
سلولزی: پوشش سلولزی همان مشتقات کاغذ است که به عنوان یک ماده غیر قابل احتراق و مقاوم استفاده می شود.
پشم سنگ: پشم سنگ به عنوان یک بازدارنده حرارتی، مانع صوتی و ضد حریق کاربرد دارد. این ماده از سنگ بازالت به دست می آید و هیچ مواد شیمیایی اضافی در آن استفاده نمی شود. پشم سنگ به سطح مورد نظر دوام بالایی می بخشد و بهترین عایق صدا به شمار می رود.
عایق الاستومری: این پوشش نوعی عایق حرارتی برودتی است که بسیار سبک بوده و مقاومت بالایی دارد. از این ماده در صنعت خودروسازی، لوله های بزرگ و تاسیسات ساختمان استفاده می شود. الاستومری به عنوان پوشش صوتی نیز کاربردهای فراوانی دارد.
قیر: قیر یکی از مرسوم ترین پوشش های رطوبتی است که در سطوح بتنی از آن استفاده می شود. این پوشش در مقابل نور خورشید مقاومت پایینی دارد و بهتر است برای سطوح با شیب کم که در معرض آفتاب نیستند اِعمال گردد.
پشم معدنی، پلی یورتان، فایبرگلاس، پشم سرباره، اکس پی اس، یونولیت، فوم ریباند، ایزوهُم، پوشش سیمانی و رطوبتیِ مایع دیگر انواع بازدارنده ها هستند.
جمع بندی
همانطور که گفته شد عایق ها با هدف کاهش مصرف انرژی و صرفه جویی در هزینه ها استفاده می شوند. همچنین پوشش ها برای در امان ماندن از عوامل آزار دهنده خارجی و افزایش طول عمر ساختمان ها و لوله ها به کار می روند. بهترین نوع عایق، بازدارنده ای است که همزمان به عنوان مانع رطوبتی، حرارتی و صوتی عمل کند.
بدون نظر